L'apóstrofu

Primero hai que dicir qu'apóstrofe (n'asturianu y en castellanu) ye una figura estilística lliteraria que se refier, en poesía, a les invocaciones a seres superiores (¡Ai, mio Dios!); vamos, que nun tien nada que ver cola rayina que se manga entre dos pallabres pa indicar qu'hai un soníu que se pierde. Esta rayina (') llámase "apóstrofo" en castellanu y "apóstrofu" n'asturianu.

Dellos profesores con imaxinación inventaron una norma nemotéunica pa remembrar qué pallabres s'apostrofen n'asturianu: EN LA DE EL PA QUE ME TE SE (que suena como "en la de él pa qué metese"). Pero nun diba ser too tan fácil:

Les qu'acaben n'E (DE, QUE, ME, TE, SE) y EN apostrófense cuando la pallabra que vien detrás entama per vocal o h muda (d'Asturies, teo qu'estudiar, nun m'estraña, yá t'oyí, toi n'Uviéu).

Les qu'acaben n'A (LA, PA) sólo s'apostrofen cuando la pallabra de detrás entama per A o HA (p'Asturies, L'Habana). NOTA: sólo s'apostrofa el LA que ye artículu, nunca el LA pronome (esa mesa nun la acutes).

EL apostrófase per delantre cuando la pallabra anterior acaba per vocal (acaba'l día), o per detrás cuando la pallabra siguiente entama per vocal (l'alcalde). Si se dan los dos casos (que l'anterior acabe per vocal y la siguiente entame per vocal), apostrófase siempres cola segunda (acaba l'otru cachu).
Un casu especial ye QUE+EL = que'l (come más el güeyu que'l butiellu).
Hai que tener en cuenta que les contraiciones nun s'apostrofen (na academia: NA yá ye EN+LA).

Anque hai que matizar delles otres coses, paezme que queda claro enforma cuándo se apostrofa y cómo se fai.

Ñaz el blogue llingüísticu "nun entra en prau"

Yá va bien de tiempu que vengo observando erros bultables na prensa n'asturianu. Tampoco los blogues, redes sociales, publicidá, webs... nun fuxen a esti vezu. Partimos del fechu que la gramática y el diccionariu de l'ALLA tán dafechu aceutaos pola mayor parte de los asturfalantes como "la norma válida" pa escribir correutamente la nuesa llingua (a lo menos "del cordal p'acá", que yá falaremos de les variantes estremaes). Cuándo se apostrofa o se contrái una pallabra, cómo s'acentúa (¿garrome o garróme?), escríbese con "y" o con "ll", acaba n'o o n'u... Estos son grandes problemes que se-yos planteguen a munchos asturfalantes y averaos tolos díes. Dellos empobínense a les fontes pa solventar les duldes, pero otros "corten pela freba" y tiren p'alantre como-yos suene meyor. Ye verdá que la llingua falada faenla los falantes, pero la llingua escrita, a los menos según s'entiende per estes llatitúes, tien de ser igual pa toos.


Escribo esti blogue col envís d'esclariar les duldes que puedan surdir, y qu'a min como especialista tamién me surden de xemes en cuando...


Nun pretendo facer un cursu d'asturianu, nin amosar una riestra ordenada de normes y casos especiales, porque nun tengo fecho un llabor sistemáticu sobro ello. Lo que pretendo ye, namái, dir mangando equí entraes qu'al mio ver son interesantes no que cinca a la correición llingüística.


Otru aspeutu perimportante ye'l de "l'autenticidá" de la llingua. Hai munchos qu'escriben un asturianu correutu dafechu, pero ensin un rispiu de "sabor patrimonial". Esti ye un problema xeneralizáu ente los neo-falantes, persones non natives que foron deprendiendo l'asturianu na escuela o de mou autodidacta. Güei lleense munchos testos n'asturianu que son correutos, nun tienen faltes ortográfiques nin erros gramaticales, pero que-yos falta l'estilu xenuín que se pue ver nos testos de falantes nativos.

Olivo por que la llingua de mio pá y mio ma, la llingua de los mios güelos y güeles, tea un día xeneralizada na enseñanza, nos medios de comunicación, na vida diaria, y nun faigan falta blogues como esti.